Ergonomie, gezondheid en beweging op de werkvloer

Auteur: Jeroen Klinckaert van Intelligent Motion

Human capital wordt steeds belangrijker voor bedrijven en heeft een steeds grotere impact de bedrijfsresultaten. De gezondheid van het individu en de efficiëntiegraad op de werkvloer zijn twee aspecten die een invloed hebben op het rendement van het menselijk kapitaal en worden ook wel eens samen uitgedrukt als ‘ergonomie’.

Ergonomie staat voor gezond en efficiënt werken

Ergonomie betekent ‘het aanpassen van de omgeving aan de mens’. Die omgeving kan een product, ruimte, of werkplek zijn en is van toepassing op ons dagdagelijks leven, maar is vooral een buzzwoord in werksituaties. Het woord is immers afgeleid van de Griekse woorden ‘ergon’ (werk) en ‘nomos’ (wet).
Ergonomie is op drie specifieke domeinen gericht: het fysieke, het cognitieve en de organisatie. Elk domein bekijkt de impact van de omgeving op het individu en hoe de omgeving zo optimaal mogelijk kan worden georganiseerd in functie van de gezondheid en efficiëntie.

Ergonomie en het brein

Ons brein houdt van gezondheid en efficiëntie. Het beschikt over een ingenieus systeem dat ons laat functioneren zonder dat we hierover moeten nadenken, laat staan bewust zijn. Alle vitale functies worden voor ons geregeld, denk maar aan de ademhaling, spijsvertering, bloeddruk… Die automatische functionering wordt voornamelijk gestuurd door het overlevingsprincipe.

Ons brein ontvangt op elk moment een enorme hoeveelheid aan informatie over wat we zien, horen, voelen, druk op de gewrichten, mentale belasting… Al deze informatie wordt telkens verwerkt en het brein bepaalt wat de beste oplossing is om te overleven. Die oplossing uit zich in een bepaald gedrag of bepaalde houding. Dus wat we doen is afhankelijk van wat we doen? Inderdaad! Jij bepaalt zelf wat je doet met de informatie die wordt ontvangen in je brein en de oplossing die je brein programmeert. Dus door aan te passen wat je doet, hoe je het doet en in welke omgeving heeft invloed op je bewegingskwaliteit of ergonomie.

Wat jouw werknemers tegen hun bewegingscoach of kinesist zeggen…

Als bewegingscoach begeleid ik wekelijks mensen met terugkerende fysieke klachten. Vaak ontstaan deze klachten door repetitieve belasting van een bepaald lichaamsdeel. Ik hoor ook vaak dat ze zich bewust zijn van de hoeveelheid stress die ze ervaren, al dan niet rechtstreeks verbonden met het werk.

Bijna iedereen die we coachen is zich zeer bewust van een goede ergonomische houding, de noodzaak van voldoende beweging, gezonde voeding en aandacht voor de mentale gezondheid. Toch ervaren zij aanzienlijke fysieke klachten die gaan van nek- en schouderpijn, hoofdpijn, rugpijn… Blijkbaar is het niet voldoende om de werkplek zo ergonomisch mogelijk in te richten om gezond en efficiënt te werken!

Vermijd repetitiviteit

De bureaustoel mag nog zo ergonomisch zijn, als we twee uur in een ergonomische houding zitten, is dat ook repetitief. De belasting is dan weliswaar optimaal, maar er is wel belasting én die is repetitief. Het is aan die repetitiviteit dat ons lichaam zich aanpast en wat dus mede de oorzaak is voor fysieke klachten en een verminderde mentale veerkracht.

Het lichaam beschikt over een weefsel dat zeer gevoelig is aan beweging en repetitiviteit: ons bindweefsel, ook wel fascia genoemd. Dat weefsel wordt aangestuurd door het autonoom werkend deel van onze hersenen en past zich continu aan op basis van de beslissingen van de hersenen. Krijgen de hersenen info binnen dat er repetitie is in een bepaald deel van het lichaam, dan beslissen de hersenen om het bindweefsel op die plaats rigider te maken om die zone te beschermen. Krijgen de hersenen het signaal dat er beweging is, dan neemt het de beslissing om het weefsel veerkrachtiger te maken om die beweging te ondersteunen.

Vanuit deze kennis is het duidelijk dat ook in een optimale ergonomische werkplek de belasting aanwezig is en op termijn ook de gezondheid én de efficiëntie kan schaden!

Het brein, beweging en gezondheid

Moeten we dan meer bewegen op de werkvloer? Niet per se. Het is niet noodzakelijk om repetitiviteit te vermijden, want ook dit draagt bij aan de specifieke manier van werken en de gewenste resultaten. Sommige werksituaties vragen nu eenmaal om een bepaalde herhaling.

Wat wel een oplossing is, is je meer bewust worden van de effecten van repetitie op het lichaam. Je lichaam stuurt namelijk zeer regelmatig fysieke signalen die je informeren over de toestand van je lichaam. Een groter bewustzijn ten opzichte van deze signalen kunnen de nodige verandering teweegbrengen.

De manier waarop je lichaam reageert op repetities is namelijk altijd dezelfde: een verminderde beweeglijkheid. Je kunt dit voelen door signalen als stijfheid, rigiditeit, spanning of pijn. Het is dan aan jou om deze zones opnieuw in beweging te brengen, zodat je brein het weefsel weer veerkrachtig kan maken om je bewegingsvrijheid opnieuw te vergroten.

Concrete tips voor beweging en ergonomie op de werkvloer? Neem een kijkje op www.intelligentmotion.be.